Thursday, March 21, 2024

SOOMAALIDA KALA DHACII GEELA MAXAA U BADALEY?

Waxaa lawariyaa in somalidii hore ku wareertay kala dhaca geela iyo horta geela yaa leh? waxaa sidoo kale la sheegaa in shir somalidu isugu timid kaas oo ku saabsan geela yaa leh? 
Ugu dambayntii waxaa la isla qaatay geela waxaa leh hadba ninkii uu u xaraysan yahay ama haysta, waxaana la wada leeyahay caanihiisa marka uu xaraysan yahay iyo marka uu ceelka yimaado in la wada waraabiyo, waata loogu heeso(markay timaadiyo markay tuban tahay waa tolleeyo looma kala tago) sidoo sidoo kale waxaa la sheegaa shirkaas meesha uu ka dhacay aan la aqoon in lagaga dooday in geela hilibkiisa la wada leeyahay"meel hal lagu qalay hilibna kuma yara hadalna kuma yara.
Si guud somali badan ayaa meelo badan ku sheegtay geela dhaciisu in uuu xalaal yahay" aakhiro xisaab malaha geel oo xaquba sheeg" Abwaan cali dhuux aadan.
markale abwaan cali dhuux ayaa yidhi"dambi malaha aakhiro markii loo kitaab dayay" isagooo geela u jeeda. 
Marka aynu geela intaas ku dhaafno waxaynu la soconaa in somalidu aysan hada sidii hore ku ahayn geela oo la iska daayay dhaqashadiisii maxaase u badalay ayaa is waydiin leh.

Su'aashaas oo runtii jawaabteedu adkaan karto kawarama hadii aan is waydiino jaalleyaal.
Kahor labo todobaad waxaan joogay magaalada garoowe oo ay ka dhacaysay doorashadii Puntland oo runtii ahayd mid miisaan wayn, waxaa halkaas iiga muuqday in somalidii aaminsanayd geelu maaha xaaraan in booskii geela ay buuxisay lacagta laga qaato doorashada.


Qalinkii . Eng Abdihafid Muse Omar

Monday, March 18, 2024

Baro Hadallo Iyo Ficillo Ka Qiimo Iyo Dareen Badan Erayga “WAAN KU JECELAHAY”

 


Jacaylku waa dareen aasaas u ah jiritaanka nolosha aadamaha, sidaas awgeed waxaa jira habab tiro badan iyo ereyo kala duwan oo uu qof kastaa ku cabbiro jacaylka uu qofka kale u qabo. Waxa ugu caansan ereyga ‘Waan ku jecelahay’.

Dad badan ayaa qalad fahmay jacaylka, waxa aanay ku soo koobeen ereyo ay si fudud afka uga yidhaahdaan oo qofka kale ay ugu sheegayaan in ay jecelyihiin ama ugu cabbirayaan illaa xadka uu gaadhsiisanyahay jacaylka ay u qabaan. “Waan ku jecelahay” ayaa ah erey caan ka dhex ah bulshada oo aynu joogto uga maqalno suugaanta, filimada iyo qisaska kala duwan ee jacaylka. Si kastaba ha ahaato ee baadhitaanno lagu sameeyey raadaynta uu ereyga ‘Waan ku jecelahay’ ku leeyahay qalbiga qofka ayaa lagu ogaaday in ay jiraan siyaabo badan oo ka saamayn badan oo qofku uu jacaylkiisa qofka kale ugu cabbiri karo isaga oo aan ereygan badhaysiga noqday isticmaalin.

Majalada ‘Femina’ oo ka soo baxda dalka Faransiiska ayaa lagu soo bandhigay ficillo iyo odhaaho ka muhiimsan ereyga ‘Waan ku jecelahay’ oo marag cad u noqon kara jacaylka aad qofka u qabto, si aad u xeeldheerna qalbigiisa u taabanaya.

  1. Taageero iyo garabjoog joogto ah

Aadamuhu mar kasta oo uu hawlgalo ama noloshiisu weji cusub yeelato, gaar ahaan xilliga duruufuhu ku adagyihiin waxaa ku beerma cabsi ah in cid garab istaagto uu waayo. Jacaylkaaga ku qanci in aad diyaar u tahay in aad wax kasta u samayso si aad isaga u caawiso.

Qofka oo aad qalbigiisa ku abuurto dareen ah in uu isku halleeyo taageeradaada iyo in aad garab istaagayso xaaladaha adagi waxa ay ku abuurtaa jacayl aan duugoobin si kasta oo uu marka dambe kaaga durko, waxa aanu xidhiidhkiinna oo dhami ku dhisnaanayaa xurmo iyo sharaf siin. Jacaylkaaga ama mataanka aad nolosha wadaagtaan oo fahma in riyada iyo himilada aad leedahay ay ka mid tahay garab siintiisu, iyo sida aad ugu diyaarsan tahay in aad samayso wax kasta oo kaa caawinaya rumaynta arrintaas ayaa ku filan in qalbigiisu si buuxda u aqoonsado jacaylka aad u qabto.

  1. Garab istaag

In qofka aad jeceshay aad u muujiso in aad ku garab taagantahay duruufaha kala duwan ee noloshu waa arrin qofka ku abuuraysa xasilooni qalbiga ah. Maalmaha adag iyo marka uu qofku dhib la kulmo oo aad u muujiso garab istaag iyo in aad ka gacan siinayso sidii uu uga bixi lahaa waxa ay ku abuurtaa kalsooni iyo jacayl kale oo dheeraad ah oo uu qofka ka adkaado. Waxaana ka dhasha in qofku isaga oo aanad ka dalban uu isaguna markiisa garabkaaga istaago marka aad xaaladaha adag ku jirto. Waa habdhaqan ka qiimo iyo miisaan badan afka oo aad kaga celceliso waan ku jecelahay. Waana fure qalbiga qofka aad ku qabsan karto.

  1. Isbeddel raadin

Khataraha soo waajaha jacaylka lammaanaha waxaa ka mid ah in midkood uu doono in kan kale uu isu beddelo sida uu isagu rabo ama ku qancayo. Qof kastaa waxa uu leeyahay dabeecad u dadka kale kaga suntan yahay iyo habdhaqanno qaarkood laga yaabo in aanay qof ka kale raalligelin. Waa dhab in jacaylku indha la’ yahay, waayo waxa uu ina faraa in aynu aqbalno ceebaha uu qofka aynu jecelnahay leeyahay, waxa aanaynu nafta barnaa sida ay dabeecadahaas iyo ceebahaas ula macaamili karto. In qofka aad ku jeclaato sida uu asalkiisu yahay adiga oo aan ka doonayn isbeddel waxa ay sii xoojisaa jacaylka uu qofkaasi kuu qabo. Laakiin haddii jacayl iyo xidhiidh kaddib uu lammaanaha midkood kan kale ka doono isbeddel ama in aragtidiisa iyo taladiisa oo keliya lagu socdaa waxa ay khatar ku tahay niyaddii iyo jacaylkii labada qof isugu yimaaddeen.

Jacaylkaaga ku xaqdhowr dabeecaddiisa abuurka ah, haddii aad marka hore iska indhatirtayna ka digtoonow in aad mar dambe ka doonto isbeddel.

4. Ha ka dheeraan

Qof kastaa waxa uu jecelyahay in mataankiisa noloshu aanu ka dheeraan, in lammaanaha is qabaa meel ku wada nool yihiin waxa ay sii xoojisay jacaylka ka dhexeeya. Jacaylkaaga u muuji in aad la jooggiisa ku nasato, ku dadaal in aad xafladaha iyo munaasadaha qaar u raacdo, una sheeg in aad caajis iyo wehel la’aan dareento marka aanu ku hareer joogin. In qofka aad jeceshay uu ogaado in agjooggiisu wehel kuu yahay, in aad jeceshay raacistiisa iyo sheekadiisu waxa ay jacaylka lammaanaha u xoojisaa si ka badan sida uu ereyga ‘Waan ku jecelahay’ u xoojiyo.

Jacaylkaaga dareensii in maalin kasta oo cusubi ay ka duwan tahay maalintii ka horreysay xiisaha aad u qabtaana sii xoogeystay

Qir saamaynta uu jacaylkaagu kugu yeeshay

Waxaa hubaal ah in labada qof ee is jecel mid kastaa uu kan kale saamayn ku yeelanayo, xaaskaaga ama saygaaga u sheeg waxyaabaha wanaagsan ee uu noloshaada ku soo kordhiyey. U qir in uu noloshaada isbeddel fiican ku keenay. Mar kasta oo qofka uu xidhiidhka jacayl idinka dhexeeyaa ogaado in jacaylkiisu sabab u noqday in maanta aad ka fiican tahay shalay, waxa ay ku sii kordhisaa jacayl iyo xiise dheeraad ah oo ka awood badan in aad afka ka odhan lahayd ‘Waan ku jecelahay’

Doorbidis

Qofka aad jeceshay oo aad ka dareento in uu naftaada iyo jacaylkaaga awgii u hurayo xitaa waxa ay naftiisu jeclaan lahayd, waxa ay sii xoojisaa jacaylka. Jacaylkaaga oo ogaada in wax kasta aad raalligelintiisa u hurayso, iyo in wax kasta isaga aad ku horreysiinaysaa waxa ay ka awood badan tahay ereyga waan ku jecelahay oo aad ku tidhaahdo. Waxa ay muujisaa xurmayn iyo wanaag aad u hayso, sidaas ageed waxa uu qalbigiisu ku xasilaa jacaylka uu kuu qabo.

Diyaariye: Kamaal Marjaan

faaidooyinka Xabxabka Ama Qaraha Ee Xilliga Ramadaanka Iyo Ahmiyadda uu u leeyahay

 

Xabxabka/Qaraha:

Xabxabka oo ah khudrad aad u macaan oo dunida guud ahaan laga xiiseeyaa waa il muhiim ah oo laga helo Faytamiinnada A iyo C, sidaa awgeed waxa ay khubarada caafimaadku ku taliyaan xilliga bisha soonka in si joogto ah luu cuno, gaar ahaan waxa u uu fiican yahay dadka aan marka hore ku fiicnayn cabbista biyaha, si uu ugu galo kaalinta biyaha ka maqan maadaama oo boqolkiiba 90 miisaanka xabxabku uu yahay biyo.

 Xeeldheerayaasha caafimaadka cuntaduna waxa ay marar kala duwan sheegeen in cunista xabxabku ay faa’ido caafimaad leedahay xilliga suxuurta iyo xilliga afurka labadaba, iyada oo cunista xabxabka ee xilliga afurku uu geli karo kaalinta biyaha lagu afuro, halka xilliga suxuurtana uu noqonayo il uu qofku dareeraha jidhku u baahan yahay maalinnimada ka helo.

Xabxabka oo aan lahay dufan iyo Sodium midna waxa uu ka mid yahay cuntooyinka lagula dagaalamo miisaanka, sidaa awgeed dadka u hellan dhimista miisaankooda waxaa lagula taliyaa in ay isticmaalaan xabxabka.

Boqolkiiba 92 xabxabku waa biyo, sidaa awgeed waxa uu jidhka si gaar ah u geliyaa firfircooni iyo nolol waxa aanu ka hortaga ingagga oo ah in biyuhu ay ku yaraadaan jidhka maadaama oo jidhku u baahan yahay biyo badan.

W/D: Kamaal Marjaan