Culimada ku xeelka dheer Cilmi-nafsiga bulshada aadamiga ah, waxay
xaqiijiyeen oo farta ku wada fiiqeen ;” Ahmiyadda Hoggaaminta iyo
kaalinta ay ku leedahay dhismaha iyo horumarka bulshooyinka kala
geddisan”. Waxay Culimmadu caddeeyeen ; Inuu Madaxweynuhu ama
Hoggaamiyuhu saldhig u yahay ; isku-duubnida iyo wadajirka qaybaha
bulshada uu hoggaaminayo, degganaanshaheeda, gaadhida ujeeddooyinkeeda,
ku-dhaqanka Aydiyaloojiyadeeda iyo gudashada hawlaheedaba.
Hawlaha hor-yaal ee laga rabo inuu guto Hoggaamiyuhu, waxay ku xidhan
tahay ; hadba nooca bulshada ee uu hoggaankeeda hayo iyo waddada
siyaasadeed ee ay ku taagan tahay. Hoggaamiyayaasha kala geddisan ee
bulshooyinka dimuqraadiga ah, tan Diktatuuriyadda(kali-talis) iyo kuwa
ku sugan qaababka jaha-wareerka, qaska iyo kala-dambayn la’aanta, way
kala duduwan yihiin, maxaa yeelay ; isku nidaam, hab iyo xeer midna ma
aha saddexdoodu.
Marka la isku soo cel-celiyo, hawlaha uu hoggaamiyuhu qabto, waxaa
lagu tilmaamaa inay isugu jiraan ; dejin siyaasad,, qorshayn, maamul,
khabiirnimo, ciqaabid iyo abaal-marin, garsoorid, hawlwadeennimo gudaha
ah, arrimaha dibadaha, tusaalayn, aabbanimo iwm.
Culimmadu waxay tilmaameen, inay cilmi-ahaan adag tahay; in la
xaddido astaamaha la rabo inuu hoggaamiyuhu yeesho guud-ahaanba, waxaase
cilmi-ahaan la xaqiijiyay ; inuusan hoggaan bulsho aadami ahi qaban
karin, Qofka leh Sifooyinka soo socda:-
(a) Qofka shakiga badan ee aan isku kalsoonayn.
(b) Qofka aan bulshaawiga ahayn, goonni-u-socdka ah, dad la dhaqankana lahayn.
(c) Qofka garashadiisu kooban tahay (Maan-gaab). Dadka astaamaha
noocaas ah leh, hadday qabtaan xil hoggaamin bulsho, way ku
guul-darraysanayaan oo kama midho-dhalin karaan.
Waxaa kaloo hoggaaminta bulshada hadduu qabto, isaguna ku fashilmaya;
Qofka leh astaamaha wanaagsan ee hoggaaminta bulshada, sida;
Geesinnimada, Deeqsinimada, Go’aan-qaadashada, Degganaanshaha,
Garsooridda iwm. hase yeeshee, ay ka maqan tahay Hawl-karnimada,
Waayo-aragna aan ahayn, waana sida loo yidhaahdo;” Waayo-aragnimo
la’aaney ba’..”.
Waxaa la arkay ; rag shahaaddooyin sar-sare wata, aqoon iyo akhlaaq
aanay ku yarayn, magac iyo muuqaal weyn leh, hase yeeshee, aan labo
xadhig isku xidhi kareyn, xafiisyadoodu ay hadhaysay fadhiidnimo
hawleed, tallaabo kastoo ay qaadaanna laga sheeganayo wax qabad la\aan
oo aanay hawlahooda gudan.
Marka aynu hoos u eegno sifooyinka iyo astaamaha wanaagsan ee lagu
garto Madaxweynaha ama Hoggaamiyaha Wanaagsan, ma fududa xadidaddoodu,
maxaa yeelay, waxay badanaa ku xidhan tahay; Mawqifyada hadba soo wajaha
hoggaamiyaha, waaqaca aan laga gudbi karin ee hor-yaal iyo
deegaan-bulshadeedka ku xeeran, waana sida ay Murtidu sheegtay ” Haddii
uu nin geesi ahi, raggu (geed-adayg yahay), haddaan garabka lala qaban
guri oodi maayo..”(H.Gufaaco).
Hoggaamiye kasta oo yimaada, astaamihii wanaagsanaa ee hoggaamintana
leh, hadduusan taageero ka helin dadka iyo dawladda uu hoggaanka u hayo,
waaqaca yaallana aannu u hiillin, hal tallaabo hore uma qaadi karayo,
xilkiisana si fiican uma gudan karo, xataa haddii uu dibadaha
maciinsado, sida ay taariikhdu sheegayso.
Si kastoo ay arrimuhu yihiinba, waa inuu hoggaamiyaha muslimka ahi
lahaado astaamaha iyo sifooyinka hoos ku qoran ee ay culimmadu
sheegeen:-
(1) Waa inuu Allihiisa weyn ka baqayo, niyad u hayo, daacad iyo diyaar u yahay xilka hoggaaminta bulshada, waddanina yahay.
(2) Waa inuu jidh iyo maskax-ahaanba bad qabo, si uu karti ugu yeesho xil-gudashadiisa.
(3) Waa inuu Shakhsiyad, muuqaal iyo akhlaaq wanaagsan leeyahay.
(4) Waa inuu dadka qancin karo, ra’yigiisana si fiican u cabbiri karo, si dhiirranna hadalka u karo, go’aan qaadashana leeyahay.
(5) Waa inuu doonayo inuu dalka iyo dadkaba wax u qabto, dul-qaad iyo geesinimana muujiyo.
(6) Waa inuu ka dhisan yahay dhinacyada; aqoonta guud, in ku filanna
ka yaqaan cilmiga bulshada, diinta, siyaasadda, ugu yaraanna hal luqad
oo caalami ah si fiican wax ugu cabbiri karo, si uu adduunka kale ula
macaamilo.
(7) Waa inuu leeyahay hal-abuur ,kana dabbaalan karo caqabadaha, maareyntiisuna mid macquul ah tahay.
(8) Waa inuu leeyahay aragti dheer, wax sii saadaalin karo, dibin-daabyadana dareemi karo.
(9) Waa in uu dadka kale iskaashi la samaynayo, qaddarinayo ra’yigooda, isla-weynina ayan ku jirin.
(10) Waa inuu si caqli iyo miyir ah wax ku xallin karo, caadifadahana iska xakamyn karo.
(11) Waa inuu joogto u horumarin karo xiriirka uu dadka kale, gudaha iyo dibadaha la leeyahay.
(12) Waa inuu bisayl iyo waayo-aragnimo xambaarsan yahay.
Haddii astaamahan badankood laga helo Madaxweynaha ama hogaamiyaha,
waayuhuna saacido, dadweynaha iyo xubnaha dawladduna garab-galaan, waxay
u badan tahay, inay arrintu noqon karto;” Rag baa ka taliyay, Rabbina
waa aqbalay..”
xuquuqda Prof. Mohamed Ahmed Farah Mattan (Jaafaa)
Monday, July 31, 2017
Sunday, July 30, 2017
Astaamaha Lagu Garto Ninka Wanaagsan Ee Mustaqbal Doonka Ah
Run ahaantii waxaa jira kumanaan ragg ah oo waayay wax daryeela oo
fahma qiimaha iyo qadarinta ay u hayaan dumarka. Taasina waxaan dhihi
karaa waxaa sababay Ragga intooda xun waayo horaa waxa loo yiri
” Dab ruuxii ku gubtaa dambaskiisa ayuu ka baydhaa ( ka cararaa) ” taasi oo an ula jeedo ragga intooda yar ee dumarka xumeeya ayaa ka qayla batay ragga intiisa wanaagsan waxa ayna saamayn wayn ku yeelatay in ay dumarka qaarkii ay kala garan waayaan Ninkii wanaajinaya iyo Kii xumaynaya maadaama ragga qiyaanada badan ay dhaawacyo badan ugaysteen dumarka .
Sidaa awgeed waxaan jeclaystay in aan dumarka u sheego una sharxo sifooyinka ay ku garan karaan amaba ay ku dooran karaan Ninka ragga ah ee wanaagsan oo dumarka qadariya waayo Raggu way isku wada dhex jiraan waxaadna u baahan tihiin waxaad kukala shaandhaysaan oo aad ku ogaan kartaan Ragga intooda wanaagsan oo dumarka qadariya iyo intooda xun oo dumarka qiyaana .
Hadaba si aad ukala saarataan waxaan idin siinayaa qaacido amaba qaanuun hadii aad raacdaan aad ku ogaan doontaan ninka aad xariirka la samayndoonto inuu yahay Nin Ragg ah oo wanaagsan misana daacad ah .
Waxaan isku dayayaa in aan ku soo koobo astaamaha lagu garto ninka wanaagsan ee mustaqbal doonka ah. waxa ayna kala yihiin sidan
1- Waa Nin ay kamuuqato waxa uu aaminsan yahay oo ah hab dhaqan ruux muslim ah ,
– Aragiisu waa arag muslim oo ma ahan Nin iska yeel yeela amaba isku ekeeysiiya dadka gaalada ah.
– Hadalkiisu waa hadal muslim oo Kuma hadlo hadalka kiisa foosha xun waa nin hadii uu hadlana u hadla si xikmad ay ku jirto .
– Labiskiisuna waa labis akhyaareed .
– Waa Nin nadaafad badan oo udgoon badan oo aadan dhibsanayn intii uu kula joogo.
2- Waa Nin hadii uu doonayo inuu kula kulmo kuugu imaanaya halki aad dagan tahay oo aan ka dhuumanayn reerkaaga waana nin qiiimaynaya sharaftaada oo aan kugu qasbayn in aad banaanada kula kulanto.
3- Waa Nin hadii aad wada hadlaysaan xilliga salaada ilaaliya oo ay la wayn tahay.
4-Waa Nin mar kasta oo aad wada hadlaysaan ku waaniya oo ku wacyi galiya oo marki aad wada hadashaan kadib aad dareemaysid inuu aqoon kuu soo kordhiyay .
5- Waa Nin hadii uu hadlaayo runta ka sheega intii uu kuu awoodo haba laga yaabee sidaad wax u rabtay in aysan ahayn balse aan isku dayin inuu kugu qanciyo wax uusan awoodin amaba uusan kuu qaban doonin.
6- Waa Nin dulqaad badan oo caradiisa kaa qariya dhibtiisana qarsada waliba iska kaa cafiya hadii uu khalad kaa dhaco.
7- Waa Nin aan marnaba kugu sheegan hadii uu abaal kuu galay oo aad is calfan waydaan haba laga yaabo inuu niyad jab ka qaado hadana waa nin adkaysi badan oo ku qanca qadarka Alle .
8- Waa Nin adigoo maqan iyo adigoo joogaba qaraabadaada xiriiriya oo isku daya inuu qanciyo waalidkaaga .
9- Waa Nin aan isku kaa amaanayn balse wanaagiisa aad ka dhex arki karto sida ay waalidkaaga amaba asaxaabtaada ay u jecelyihiin una qadariyaan isaga.
10- Waa Nin aad u xakameeya naftiisa oo aad ka nabad galayso ishiisa ,Carabkiisa, Gacantiisa iyo hadalkiisaba in ay sharaftaada wax yeeleeyaan.
11- Waa Nin go’aan leh oo aan doonayn inuu wakhtigaaga qaaliga ah kaa lumiyo oo hadii aad xilli kuwada balantaan in aad aqal gashaan aan isku dayayn inuu buriyo ( ka baxo ) balantii aad dhigateen balse waa Nin gacantaada galiya xilliga guurka oo aan jeclayn wakhtigaaga qaaliga ah in uu sheeko kaaga lumiyo.
Ugudambayntii waxaan leeyahay dumarka raggu mawada siina ee hadi ay dhacday in aad la kulantay Nin xun oo sharaftaada meel uga dhaca kuna qiima tira ogoow waxaa jira kumanaan Ragg ah oo kuula dhaqmay sida boqorad oo kale oo dhib iyo dhibaato kaa dhowraya .
Hadaba hadii aad nasiib u yeelataan Nin alle ka baqaya oo dhaqan wanaagsana leh oo aad ku aragtaan dabeecadahaan wanaagsan waa in aad soo dhawaysaan iskuna daydaan in aadan ku xujayn wax uusan awoodin waayo ragga waxaa ku jira qaar wanaag kula damacsan hadiise aad ku xujayso wax uusan awoodin waxaa dhci karta been inuu kuu sheego si uu kuu soo xera galiyo waana sababta keentay ragga qaarkii in ay qiil uga raadiyaan in ay dumarka been u sheegaan waayo waxa ay leeyihiin hadii aan u daacad warano ( runta u sheegno) nama aqbalayaan taasina waxaa daliil kuugu ah waxaaba laga sameeyay maahmaahyo ah ” Dumar been baa lagu soo xera galiyaa run baana lagu dhaqaa ” . waxaanse aamin sanahay taa in ay xaqiiqda ka fogtahay waayo been waxba kuma dhismaan inteeda badan ee wax bay qaribtaa.
Hadaba si aysan taa u dhicin hadii aad heshaan ruux xaqiiqda kaagala hadla iyo inta ay awoodiisa tahay ha isku dayin in aad ku xujaysaan dhaqaale waayo hadii aad adiga xujayso ee uu taago waxuu isku dayayaa hadii uu xariirkale samaysto inuu been sheego waayo ma doonayo inuu markale guul daraysto , waxaana laga yaabaa inuu been u sheego gabar kale oo walaashaada ah.
Waxaad kaloo ogaataan hantida sideedaba waa wax la abuuri karo , Maanta hadii uusan waxba haysan beritoole ayuu heli karaa balse sidaad ku hesho ruux leh qalbi daacad ah aad bay u adag tahay .
Tusaalena waxaa kuugu filan imisa hablood oo qarash iyo maal badan laga bixiyaay ayaa aragteen misana nasiib darro mudo gaaban gudahood lagu kala tagay.
Taa macnaheedu waxa ay tahay hadii aad Ninka xujeeyso adigoo og noolashaada inta ka dhiman in aad isaga la noolaan doonto waxaa aad u adkaanaysa in la helo qoys jacayl kuwada nool.
Run ahaantii waxaan aaminsanahay dumarka in ay aad u naxariis badan yihiin balse mar marka qaar dhaawac uu gaarsiiyay mid xun oo aan allle ka baqayn ayaa ku kalifta in ay ka rajo beelaan ragga intiisa wanaagsan.
Midna ogaada Noolasha sideedaba waa imtixaan haddii aad lakulanto nin xun waxaa la eegayaa sidaad iskaaga ilaaliso shartiisa , Hadii aad lakulantana Nin wanaagsan waxaa la eegayaa sidaad u tixgelisaan.Waxaan alle ka baryayaa inuu dumarka inoo xifdiyo uu ka dhowro Nin xun ee ceebeeya.
Sidoo kale ragga guur doonka ah waxaan leeyahay mid ogaada Ninkii alle ka baqa oo xarigiisa si toos ah u qabsada maba jiri doonto innan ( gabar) diidayso waayo hadii aad la timaadaan sifooyinkaan wanaagsan ee aan soo sheegay waxaan aaminsanahay dumarka in ay idin tixgalin doonaan waayo innan waliba waxay jeceshahay Nin sifooyinkaan wanaagsan ay ku aragto ee adiga noqo ruux wanaagsan oo alle ku xiran, waxaa xaqiiq ah in aad liibaanysid.
Waxaadna ogaataa hadii aad mid calfan waydaan alle waxuu idin kugu beddali doonaa mid ka khayr badan sidaa awgeed idinku noqda kuwa alle ku xiran, Waad guulaysanaysaan Insha Allah
Waxaan Allah waydiisanaynaa intii guur doon ah inuu u sahlo Lamaane wanaagsan oo jannada u jiida . Aamiin
Intii aan saxay Allah SW ayaa i waa fajiyay , Intii aan khaldayna Shaydaan xagiisa ayay ka ahaatay .
nagala soo xirirr drwsh1890@gmail.com
xuquuqda qoraalkan
” Dab ruuxii ku gubtaa dambaskiisa ayuu ka baydhaa ( ka cararaa) ” taasi oo an ula jeedo ragga intooda yar ee dumarka xumeeya ayaa ka qayla batay ragga intiisa wanaagsan waxa ayna saamayn wayn ku yeelatay in ay dumarka qaarkii ay kala garan waayaan Ninkii wanaajinaya iyo Kii xumaynaya maadaama ragga qiyaanada badan ay dhaawacyo badan ugaysteen dumarka .
Sidaa awgeed waxaan jeclaystay in aan dumarka u sheego una sharxo sifooyinka ay ku garan karaan amaba ay ku dooran karaan Ninka ragga ah ee wanaagsan oo dumarka qadariya waayo Raggu way isku wada dhex jiraan waxaadna u baahan tihiin waxaad kukala shaandhaysaan oo aad ku ogaan kartaan Ragga intooda wanaagsan oo dumarka qadariya iyo intooda xun oo dumarka qiyaana .
Hadaba si aad ukala saarataan waxaan idin siinayaa qaacido amaba qaanuun hadii aad raacdaan aad ku ogaan doontaan ninka aad xariirka la samayndoonto inuu yahay Nin Ragg ah oo wanaagsan misana daacad ah .
Waxaan isku dayayaa in aan ku soo koobo astaamaha lagu garto ninka wanaagsan ee mustaqbal doonka ah. waxa ayna kala yihiin sidan
1- Waa Nin ay kamuuqato waxa uu aaminsan yahay oo ah hab dhaqan ruux muslim ah ,
– Aragiisu waa arag muslim oo ma ahan Nin iska yeel yeela amaba isku ekeeysiiya dadka gaalada ah.
– Hadalkiisu waa hadal muslim oo Kuma hadlo hadalka kiisa foosha xun waa nin hadii uu hadlana u hadla si xikmad ay ku jirto .
– Labiskiisuna waa labis akhyaareed .
– Waa Nin nadaafad badan oo udgoon badan oo aadan dhibsanayn intii uu kula joogo.
2- Waa Nin hadii uu doonayo inuu kula kulmo kuugu imaanaya halki aad dagan tahay oo aan ka dhuumanayn reerkaaga waana nin qiiimaynaya sharaftaada oo aan kugu qasbayn in aad banaanada kula kulanto.
3- Waa Nin hadii aad wada hadlaysaan xilliga salaada ilaaliya oo ay la wayn tahay.
4-Waa Nin mar kasta oo aad wada hadlaysaan ku waaniya oo ku wacyi galiya oo marki aad wada hadashaan kadib aad dareemaysid inuu aqoon kuu soo kordhiyay .
5- Waa Nin hadii uu hadlaayo runta ka sheega intii uu kuu awoodo haba laga yaabee sidaad wax u rabtay in aysan ahayn balse aan isku dayin inuu kugu qanciyo wax uusan awoodin amaba uusan kuu qaban doonin.
6- Waa Nin dulqaad badan oo caradiisa kaa qariya dhibtiisana qarsada waliba iska kaa cafiya hadii uu khalad kaa dhaco.
7- Waa Nin aan marnaba kugu sheegan hadii uu abaal kuu galay oo aad is calfan waydaan haba laga yaabo inuu niyad jab ka qaado hadana waa nin adkaysi badan oo ku qanca qadarka Alle .
8- Waa Nin adigoo maqan iyo adigoo joogaba qaraabadaada xiriiriya oo isku daya inuu qanciyo waalidkaaga .
9- Waa Nin aan isku kaa amaanayn balse wanaagiisa aad ka dhex arki karto sida ay waalidkaaga amaba asaxaabtaada ay u jecelyihiin una qadariyaan isaga.
10- Waa Nin aad u xakameeya naftiisa oo aad ka nabad galayso ishiisa ,Carabkiisa, Gacantiisa iyo hadalkiisaba in ay sharaftaada wax yeeleeyaan.
11- Waa Nin go’aan leh oo aan doonayn inuu wakhtigaaga qaaliga ah kaa lumiyo oo hadii aad xilli kuwada balantaan in aad aqal gashaan aan isku dayayn inuu buriyo ( ka baxo ) balantii aad dhigateen balse waa Nin gacantaada galiya xilliga guurka oo aan jeclayn wakhtigaaga qaaliga ah in uu sheeko kaaga lumiyo.
Ugudambayntii waxaan leeyahay dumarka raggu mawada siina ee hadi ay dhacday in aad la kulantay Nin xun oo sharaftaada meel uga dhaca kuna qiima tira ogoow waxaa jira kumanaan Ragg ah oo kuula dhaqmay sida boqorad oo kale oo dhib iyo dhibaato kaa dhowraya .
Hadaba hadii aad nasiib u yeelataan Nin alle ka baqaya oo dhaqan wanaagsana leh oo aad ku aragtaan dabeecadahaan wanaagsan waa in aad soo dhawaysaan iskuna daydaan in aadan ku xujayn wax uusan awoodin waayo ragga waxaa ku jira qaar wanaag kula damacsan hadiise aad ku xujayso wax uusan awoodin waxaa dhci karta been inuu kuu sheego si uu kuu soo xera galiyo waana sababta keentay ragga qaarkii in ay qiil uga raadiyaan in ay dumarka been u sheegaan waayo waxa ay leeyihiin hadii aan u daacad warano ( runta u sheegno) nama aqbalayaan taasina waxaa daliil kuugu ah waxaaba laga sameeyay maahmaahyo ah ” Dumar been baa lagu soo xera galiyaa run baana lagu dhaqaa ” . waxaanse aamin sanahay taa in ay xaqiiqda ka fogtahay waayo been waxba kuma dhismaan inteeda badan ee wax bay qaribtaa.
Hadaba si aysan taa u dhicin hadii aad heshaan ruux xaqiiqda kaagala hadla iyo inta ay awoodiisa tahay ha isku dayin in aad ku xujaysaan dhaqaale waayo hadii aad adiga xujayso ee uu taago waxuu isku dayayaa hadii uu xariirkale samaysto inuu been sheego waayo ma doonayo inuu markale guul daraysto , waxaana laga yaabaa inuu been u sheego gabar kale oo walaashaada ah.
Waxaad kaloo ogaataan hantida sideedaba waa wax la abuuri karo , Maanta hadii uusan waxba haysan beritoole ayuu heli karaa balse sidaad ku hesho ruux leh qalbi daacad ah aad bay u adag tahay .
Tusaalena waxaa kuugu filan imisa hablood oo qarash iyo maal badan laga bixiyaay ayaa aragteen misana nasiib darro mudo gaaban gudahood lagu kala tagay.
Taa macnaheedu waxa ay tahay hadii aad Ninka xujeeyso adigoo og noolashaada inta ka dhiman in aad isaga la noolaan doonto waxaa aad u adkaanaysa in la helo qoys jacayl kuwada nool.
Run ahaantii waxaan aaminsanahay dumarka in ay aad u naxariis badan yihiin balse mar marka qaar dhaawac uu gaarsiiyay mid xun oo aan allle ka baqayn ayaa ku kalifta in ay ka rajo beelaan ragga intiisa wanaagsan.
Midna ogaada Noolasha sideedaba waa imtixaan haddii aad lakulanto nin xun waxaa la eegayaa sidaad iskaaga ilaaliso shartiisa , Hadii aad lakulantana Nin wanaagsan waxaa la eegayaa sidaad u tixgelisaan.Waxaan alle ka baryayaa inuu dumarka inoo xifdiyo uu ka dhowro Nin xun ee ceebeeya.
Sidoo kale ragga guur doonka ah waxaan leeyahay mid ogaada Ninkii alle ka baqa oo xarigiisa si toos ah u qabsada maba jiri doonto innan ( gabar) diidayso waayo hadii aad la timaadaan sifooyinkaan wanaagsan ee aan soo sheegay waxaan aaminsanahay dumarka in ay idin tixgalin doonaan waayo innan waliba waxay jeceshahay Nin sifooyinkaan wanaagsan ay ku aragto ee adiga noqo ruux wanaagsan oo alle ku xiran, waxaa xaqiiq ah in aad liibaanysid.
Waxaadna ogaataa hadii aad mid calfan waydaan alle waxuu idin kugu beddali doonaa mid ka khayr badan sidaa awgeed idinku noqda kuwa alle ku xiran, Waad guulaysanaysaan Insha Allah
Waxaan Allah waydiisanaynaa intii guur doon ah inuu u sahlo Lamaane wanaagsan oo jannada u jiida . Aamiin
Intii aan saxay Allah SW ayaa i waa fajiyay , Intii aan khaldayna Shaydaan xagiisa ayay ka ahaatay .
nagala soo xirirr drwsh1890@gmail.com
xuquuqda qoraalkan
Sunday, July 23, 2017
Calaamadaha Ninka Wax Jecel Lagu Garto
Raggu way ku kala duwan yihiin calaamadaha ay muujiyaan, balse waxa
jira qaar ay ka siman yihiin. Kala duwanaanta abuurka ragga ayaa keena
kala dookha.
1.Nuglaan: waa calaamad lagu arko ninka,
waxay ka turmaysaa inuu culays xoog lihi haysto oo jacayl ah. Wuxuu nugayl u
muujinayaa gabadha uu jecel yahay iyo cida ka ag-dhaw Calaamadaha ugu
caansan
2.Dulqaad xad-dhaaf ah: wuxuu dulqaad
weyn u muujinaa gabadha uu jacylka xad-dhaafka ah u hayo. Marna kama
suurtogalayso inuu noqdo bilaa dulqaad, waana marka xaggeeda laga eego. Hadday
balanta u jarto, amma ku xanaaqdo kama ficil qaadanayo, waayo meel ayey kaga
taal.
3.Ka sheekayn: waxaad arkaysaa ninka oo
ka faalloonaya gabadha uu jecel yahay. Wuxuu si joogto ah uga hadlaa
dhaqamada fiican ee gabadha, gaar ahaan,quruxdeeda, hadalkeeda, qosolkeeda,
socodkeeda, xaragadeeda, sheekadeeda, farriinteeda IWM. Laakiin marku
arrimahan ka hadlayaa waa markuu la joogo saaxibadiisa dhabta ah. Wuxuu soo
celcelinayaa hadaladii dhexmaray ee isugu dambeeyey.
4.Wax-kasta-haye: mar kasta oo ninka ay
wax weydiiso gabadhu uu jecel yahay wuxuu ugu jawaabayaa haye, xittaa haddii
aanu awoodi karin. Waayo waxa haya culayska uu leeyahay jacaylku. Shayga ay
gabadhu ka codsatay haddii aanu awoodi karin wuxuu caawimo weydiisanayaa
saaxiibadiisa dhabta ee aanay waxba kala qarsan
5. Hadal-macaan: waa albaabka ugu
horeeya ee laga galo qofka. Ninku wuxuu markaba ku qaabilayaa hadal macaan oo
soo dhawayn wata. Wuxuu ku dadaalayaa inuu ku qaabilo jawi fiican iyo hadal
qiimo leh, si aanay uga cadhoon. Wuxuu ku bilaabaa hadallo macaan sida,walaalo,
macaaney, qaaliyee, qalbigaygiiyee, noloshaydiiyee, wadnahaygiiyee,
indhahaygiiyee, jidhkaygiiyee, maskaxdaydiiyee, wajigaygiiyee,IWM.
6. Hadaaq: waxa ninka ku bata
halmaanka, waxaad arkaysaa isagoo ku halmaamaya magacii qofka u jeclaa. Muddo
ka dib wuu ka noqonayaa, waxaanu odhanayaa waan ku khaldamay, balse waxa jiitay
wixii qalbigiisa ku jiray.
7. Tilifoon-ku-hadal badan: wuxuu
aad ugu dadaalaa inuu xidhiidh dhaw la yeesho gabadha uu jecel yahay. Taasina
waxay ku keentaa inuu markasta tilifoon ku hadlo. Haddii ay ku adkaato inuu
toos ula xidhiidho jacaylkiisi wuxuu la xidhiidhaa cida ay isku fiican yihiin,
isagoo ka ururinaya jacaylkiisii.
8. Eegmo badan: wuxuu aad u
jelaystaa inuu markasta daawado gabadha uu jecel yahay. Kama dhergayo inuu
daawado maant oo dhan, waayo waxa uu ooman nafta. Wuxuu aad u doonayaa inuu
daawado iyadoo aan soo eegayn. Eegmadani waa idho-ku-doogsi iyo farxad.
9. Maqnaan xagga maskaxda ah: waa
calaamad aad u mihiim ah, waxa ninka lagu arkaa maqnaan xagga maskaxda ah, oo
markuu hawl hayo amma aanu hayniin waxa lagu arkaa isagoo maskax ahaan baxay.
Waxa ugu weyn ee uu ka fikirayo waa sidii uu ula kulmi lahaa qofkan uu jecel
yahay.
10. Shaki: wuxuu markaba la soo baxayaa
shaki fara badan oo ku aaddan in laga qaadayo jacaylkiisa. Xitaa haddii ay
daacad u tahay wuxuu ka shakiyayaa in lagu soo maqan yahay. Haddii uu yart
waayo wuxuu u qaadanayaa in nin kale ku maqan tahay. Haddii uu dareemo in nin
kale doonayo gabadhan wuxuu u fasiranayaa in dagaal cad lagu so qaaday, oo ay
mudan tahay inuu dagaalamo.
11. Ka-gacan-sarayn: ninku marku
joogo goobaha ay saaxiibadii ku kulmaan wuu sheekeeyaa waanu dooddaa, laakiin
marku la joogo gabadha uu jecel yahay xaalu wuu is-bedelaa, wuxuu noqdaa nin
gabadhu ka gacan sarayso, aad uma doodo waayo waxa haysta jacayl xoogan oo meel
ayaa lagaga dhegan yahay.
12. Xarago badan: wuxuu markasta
iska dhisaa dhinaca dhar-xidhashada. Ujeedada ayaa ah inuu soo jiito qofka uu
jecel yahay. Wuxuu ka baqayaa inay ku nacdo lebis xumada. Wuxuu ku dedaalaa
inuu dhar-qurxoon xidho markuu soo marayo meelaha laga helo qofku jeclaa.
W/Q: Cali cabdi coomay
Haddii aad hayso sheeko xiiso leh fadlan noogu soo
dir
Email: drwsh1890@gmail.com
Friday, July 21, 2017
Sababta Raggu Uga Baqaan Guurka Gabadha Fariida Ah!!
Waxaa jira hal-ku-dheg carbeed oo
macnihiisu yahay, “Gabadha doqonta ahi waa sida neefta Khardal la yidhaado, oo
neerfayaasha ayey dishaa” Waxa kale ooh al-ku-dhegyadooda ka mid ah, “Dad waxa
ugu farxad iyo badhaadhe badan doqonta, waayo iskuma mashquuliso waxa
hareeraheeda ka dhacaya, nafteedana saamayn kuma yeeshaan” Charles P.
Baudelaire oo ahaa gabayaa weyn oo u dhashay dalka Faransiiska ayaa isna
sheegay in doqonniimada gabadhu tahay quruxda sii qurxinaysa quruxdeeda
muuqaalka ah indhaheedana soo jiidashada u yeelaysa.
Haddaba su’aasha is weydiinta mudani waxa ay tahay gabadha ay
raggu dhiqi karaan, ma ta fariidda ahbaa mise waa doqonta? Rag badan oo
su’aashan la weydiiyey ayaa ku dhici waayey inay go’aamiyaan, kadib markii ay
sheegeen in fariidnimada gabadhu aanay mar walb dan u ahayn ninka,
“Fariidnimada gabadhu waa mindi laba af leh, inay ku dhisto la arkaa inay
gabadhu fariidnimadeeda ka dhigato hub ay u adeegsato burburintaadana aamin
lagama ahaa” ayaa ay rag badan ku soo koobeen aragtidooda. Haweenay gabayaa ah
oo carbeed ayaa iyaduna mar dood laga qabtay raggu nooca dumarka ay jecel
yihiin, waxa ay ku doodday in raggu ay jecel yihiin dumarka ka fariidnimada
hoosaysa.
Dr. Michael Beth oo ku xeel-dheer
cilmi bulshada ayaa cilmi-baadhis uu ku faafiyey wargeyska Sunday Times ee ka
soo baxda dalka Ingiriiska, waxa uu cinwaan uga dhigay Sidee ay raggu u
qiimeeyaan dumarka. Dr. Michael waxa uu ku sheegay dhamaadka daraasadiisan natiijooyin
ay ugu muhiimsantahay; Raggu aanay inta badan qiimayn ama danayn gabadha
jaahilka ah. Waxa kale oo uu Dr. Michael sheegay in ay jirto aaminsanaan ku
dhex faafsan dumarka oo ah in raggu ay jecel yihiin gabadha doqonta ah, taasina
ay keentay in inta badan gabadhu marka ay jeclaato nin iyada oo ka cabsi qabta
inuu ka tago in ay isaga yeel-yeesho doqon, “Waayo, waxa ay aaminsan tahay in
raggu ka baqo kana fogaado gabadha maskaxda badan” ayuu yidhi, Dr. Michael.
Daraasad kale oo arrintan lagu sameeyey ayaa lagu ogaaday in
tilmaamaha ay raggu ku xiiseeyaan gabadha ay ka mid tahay, furfurnaanta iyo
bashaashnimada gabadha oo ay u arkaan inay noqon karto qof illowsiisa dhibta uu
shaqada iyo dibadda guriga kala soo kulmo, iyada oo isla markaana xiisaha ragga
ee dabeecadda noocan ahi ay ku xidhan tahay hadba duruufaha uu ninku ku jiro.
Waxa ay daraasaddani muujisay in raggu jecel yihiin dumarka kartida badan,
kalsoonidu ka muuqato, gabadha mustaqbalkeeda dhisata isla markaana dakhli u
gaar ah leh, taas macnaheedu waa in ninku uu jecel yahay gabadha nafteeda ku
tiirsan. Waxa ay daraasaddani muujisay in raggu laga soo bilaabo ardaynimada,
xilliga shaqada, doobnimada iyo xataa marka ay weynaadaan ay jecel yihiin
dumarka fariidada ah, aadna u xiiseeyaan la macaamilka iyo barashada dumarka
maskaxda badan ee laga dareemo fariidnimada, balse marka ay guur iyo mustaqbal
noqoto in ay ka baqaan guursiga gabadha noocan ah, oo ay ka cabsi qabaan in ay
iyadu ku hoggaamiso sida ay rabto, sida awgeedna ka doorbidaan gabadha qabaw
ama lagu tilmaamo doqon oo ay u arkaan inay iyada dhiqi karaan.
"haddii aad jeceshay in aad nala wadaagto qoraalo ama sheekooyin fadlan noogu soo dir nagala soo xiriir
Emailka : drwsh1890@gmail.com
Subscribe to:
Posts (Atom)
|
Recent Posts |