Darwiish Anwar

 

  Shidaalka holhol miyeysan dan inoogu jirin in la soo saaro? Adduunka waxaa dhib weyn ku haya gubista shidaalka oo loo tiirinayo inay yihiin mid ka mid ah waxyaabaha dikheeyey hawada, islamarkaana sabab u ah isbaddelka cimilada ee uu ugu horeeyo kulaylka sare usii kacaya. Shirkii isbaddelka cimilada ee Paris agreement ee dhacay 2015 dhamaadkiisii waxaa ka qaybgalay oo saxeexay 196 dal oo ay Somalia ku jirto, wuxuuna ahaa heshiis wadamada qayb kamid ahi aysan ka fiirsan sida waddankeena, waxaana hortabinta lagu siiyey xiddidista kululaanshaha adduunka iyadoo la dhimayo neefaha cagaaran ( Greenhouse gases) taasoo muujinaysa in laga guuro ku tiirsanaanta shidaalka. Heshiisku inkasta oo uu ogalaanayey in dalalku dejiyaan qorshahooda qaran ee ku saabsan sida ay u dhimi doonaan qiiqa, hadana Somalia inay shidaal cusub gubto waa mid caqabad kaga noqonaysa heshiiskaas. Ka guurista shidaalku waa qorshayaal wadamo badan soo jeediyeen kuna dareen waxqabadyadooda qaran ee la go'aamiyey (NDC) ...

Bismillaahi Raxmaani Raxiim Waxaan hambalyo iyo bogaadin u dirayaa shacabka iyo hoggaanka SSC-Khaatumo guusha ay ka gaareen dhismaha dawladnimadooda, taas oo ah mid ku timid halgan dheer, adkaysi, iyo midnimo shacab. Taariikhda gobolada SSC waxay tusaale cad u tahay isku duubnida iyo go’aanka adag ee dadkeedu u yeesheen inay ka samata-baxaan culeysyo badan oo soo food saaray tan iyo markii ay burburtay dowladdii dhexe ee Soomaaliya. Dawladnimada SSC-Khaatumo waxa ay leedahay taariikh dheer oo guulo, halgan iyo dhiig ku qotoma. Sanadkii 1991, markii Soomaaliya ay ku jirtay xaalad burbur, waxaa dadka SSC isku yimaadeen magaalada Boocame halkaas oo shir qaran lagu aasaasay gole ku-meelgaar ah oo ka shaqeeya danaha bulshada. Sidoo kale, sanadkii 2009, waxaa la dhisay jabhaddii SSC, taas oo dagaal adag iyo halgan hubeysan ku difaacday xaqa dadka reer SSC. Guul kale oo muhiim ah ayaa timid sanadkii 2012, markaas oo shir weynihii Khaatumo 2 lagu qabtay magaalada Taleex, laguna dha...

Maamul wanaag (good governance) waa mawduuc ballaaran oo ay ku jiraan dhowr qaybood oo muhiim ah. Halkan waxaan kugu soo bandhiganayaa dhismaha maamul wanaagsan: Dastuurka iyo Sharciyada : Dastuur adag oo qeexaya awoodaha iyo xuduudaha dawladda, iyo sharciyo ku salaysan sinnaanta iyo cadaaladda. Dhaqan-Siyasadeed : Dhaqanka siyaasadeed ee ku saleysan daacadnimada, hufnaanta, iyo ka qayb qaadashada dadweynaha. Ka-hortagga Musuqmaasuqa : Nidaamyo adag oo lagaga hortagayo musuqmaasuqa, sida hay'adaha madax-bannaan ee baadhista musuqmaasuqa. Xeer Ilaalinta iyo Garsoorka : Nidaam garsoor oo madax-bannaan, caddaalad ah, oo ay awood u leedahay in ay dawladda la kulanto. Maamulka Maaliyadda : Maamul hufan oo daah-fur ah oo ku saabsan dhaqaalaha dawladda, oo ay ku jiraan miisaaniyadda, kharashaadka, iyo cashuuraha. Awood-qaybsiga : Dib u qaybinta awoodaha dawladda si loo yareeyo awood-dhaafisnimada iyo loona kordhiyo ka-qaybgalinta dadweynaha. Dhaqanka Doorashooyinka : Doorashoo...

Jaamacadda Nugaal  oo ah hormuudka waxbarashada ee gobollada SSC-Khaatumo, ayaa ku hawlan barnaamij ballaaran oo kor loogu qaadayo wax-akhriska iyo wacyiga bulshada deegaankan. Barnaamijkan, oo ah mid ku dayasho mudan, waxaa hirgelinaysa Maktabadda Jaamacadda Nugaal , taas oo ah xarun aqooneed muhiim ah oo loogu adeegayo dhammaan qaybaha bulshada, gaar ahaan ardayda iyo dadka jecel wax-akhriska. Ujeeddooyinka Barnaamijka Kor-u-qaadista Aqoonta Guud : In la ballaariyo helitaanka buugaag tayo leh oo ku saabsan culuumta kala duwan sida sayniska, suugaanta, taariikhda, maamulka iyo maaraynta, diinta, tiknoolajiyadda, iyo horumarinta shakhsiyadda. Buugaagta ayaa loo qaybinayaa heerar kala duwan oo ay kamid yihiin: Heer Jaamacadeed : Buugaag diiradda saaraya culuumta sare sida maareynta ganacsiga, tiknoolajiyadda, cilmiga bulshada, iyo daraasaadka caalamiga ah. Heer Dugsi Sare : Buugaagta asaasiga ah sida xisaabta, kimistariga, bayoolajiga, iyo suugaanta, oo kor u qaadi kara fahamka iyo ...

  Abuurista geeduhu waa arrin ay isku waafaqeen diinta iyo cilmiga maadiguba, waxaana jirta mucne guud oo ku saabsan faa’iidooyinka faraha badan ee laga helo dhirta marka la beero. Geeduhu ma aha oo kaliya wax qurxinaya deegaanka, balse waa nolol, nafaqo, iyo mustaqbalka bulshada iyo dhulka aynu ku noolnahay. Faa’iidooyinka Geedaha iyo Dhirta: 1.⁠ ⁠Yaraynta Wasakhowga Hawada: Geeduhu waxay nuugaan kaarboon laba ogsaydhka (CO2), iyagoo sii daaya ogsijiin (O2), taas oo yaraynaysa wasakhowga hawada kuna caawisa ka hortagga isbeddelka cimilada. 2.⁠ ⁠Xoojinta Iyo Ilaalinta Carrada: Dhirta waxay xoojiyaan ciidda iyagoo yareeya nabaad-guurka. Waxay sidoo kale gacan ka gaystaan in biyaha roobku si fiican u dhex galaan ciidda, taasoo yaraysa daadadka iyo wasakhowga biyaha. 3.⁠ ⁠Ka-qaybqaadashada Koboca Dhaqaalaha: Geedaha iyo beeraha xeru-dhalanka ahi waxay abuuraan fursado shaqo, laga soo bilaabo beerista, daryeelka, iyo goosashada ilaa iibinta maxsuulka. Qaar ka mid ah geedaha sida geedka...